Veel mensen met autisme hebben ook last van faalangst en perfectionisme. Waarom is dat eigenijk?
Perfectionisme bij autisme
Perfectionisme en perfectionistisch gedrag komt vaak voor bij mensen met autisme. Vaak hangt dit ook samen met bepaalde dwangmatige handelingen of (rigide) patronen om alles altijd exact op dezelfde manier te doen. Altijd dezelfde handelingen, volgordes en structuur en het liefst zo goed mogelijk. Enerzijds omdat dit overzicht en houvast geeft. Anderzijds omdat ze alles heel precies en gedetailleerd willen doen. Alleen op hun eigen manier is het goed genoeg. Aan deze drang valt dan ook vaak niet te ontkomen. Veel mensen met autisme herkennen zich dan ook (grotendeels) in perfectionisme en perfectionistisch gedrag in bepaalde opzichten.
Perfectionistische handelingen
Als je autisme hebt, dan heb je vaak de natuurlijke neiging om dingen op jouw manier te doen. Ook al heb je vaak wel instructies en leidraad nodig. Het liefst doe je alles toch weer op jouw manier. Dat geeft een gevoel van veiligheid en overzichtelijkheid. Als je dan ineens dingen moet veranderen moet je van je eigen gewoonte afwijken en daar word je onzeker van. Vaste handelingen geven je houvast en in jouw hoofd is het vaak alleen op die manier goed. Je kan er echter ook in doorslaan. Dan ben je niet meer goed in staat om met minder genoegen te nemen.
Geen fouten willen maken
Natuurlijk wil je geen fouten maken. Daarom doe je zo accuraat mogelijk je werk en streef je naar perfectie. Vaak scherp op de details en sterk controlerend. Fouten maken is voor mensen met autisme vaak extra moeilijk te hanteren. Je kan dan een gevoel van falen ervaren of zelfs last van faalangst hebben. Je wilt graag laten zien dat je het kan en wil niet onderdoen voor een ander. Vaak op je tenen lopen om vooral je taken zo perfect mogelijk uit te voeren. Het is een continu streven naar perfectionisme en je hebt er vaak geen controle over. Het streven naar perfectionistisch gedrag komt nog vaker voor bij hoogfunctionerend autisme bij hoger opgeleiden.
Perfectionisme en faalangst bij autisme
Perfectionisme wordt vaak geboren uit een vorm van faalangst. Ook al denk je dat niet van jezelf. Als je jezelf namelijk zou toestaan dat fouten maken menselijk is, dan zou je ook niet zo streng en controlerend naar jezelf zijn. Onder de laag van perfectionistisch gedrag (overlevingsmechanisme) schuilt dus vaak faalangst. Mensen met autisme moeten vaak al een stap harder lopen om alles bij te benen. Het is een continu proces dat zich in je hoofd afspeelt. Er valt ook lastig aan te ontkomen. Je brein stuurt je. Zo lang je het beste van jezelf geeft, zijn je collega’s en leidinggevende wellicht tevreden over je en val je niet uit de toon. Het kost je wel veel energie en daarom ben je ook vaak moe en uitgeblust. Ook als je niet werkt en je perfectionistisch gedrag je handelingen thuis ook nadelig bepalen.
Hoe herken je perfectionistisch gedrag bij jezelf?
Perfectionisme en faalangst bij autisme zie je vaak in het volgende gedrag:
Faalangst bij autisme en sterke dwangmatigheid
Faalangst bij autisme komt vaak voor. Juist omdat het brein van iemand met autisme al hoog staat afgesteld bij (dwangmatige) controle en overzicht willen houden. Indien door gebeurtenissen, veranderende omstandigheden of ad hoc zaken ineens van het bekende patroon moet worden afgeweken, zal iemand met autisme hier vaak boos en gefrustreerd op reageren. Ze verzetten zich tegen de (plotselinge) verandering. Als het ze ineens sterk overvalt, kunnen ze zelfs een woede uitbarsting krijgen of in paniek raken. Daarom houden mensen met autisme ook niet van veranderingen. Ze houden de boel juist onder controle door overzicht te creëren. Ook daarmee kunnen angsten en ook faalangst beter onderdrukken, want dit zit vaak wel in de onderlaag.
Lees ook deze blogs die voor jou interessant kunnen zijn:
Heb je nog vragen?
Heb je nog vragen en wil je meer weten over autisme en perfectionisme, faalangst of andere problemen? Ga dan naar het contactformulier, vul je gegevens in en dan nemen wij contact met je op.
Even een positieve twist bij faalangst en perfectionisme bij autisme.
Natuurlijk herken ik al het bovenstaande. Alle vinkjes bij perfectionistisch gedarg, kan ik 1 voor 1 ook op mezelf van toepassing verklaren (afvinken).
Maar als je verder leest merk je toch dat ik er soms wel mijn eigen draai aan heb gegeven.
Toen ik jong was liep ik ook hele dagen te verkondigen dat ik niet goed genoeg was en dat soort dingen.
Toen mijn eerste verkering uitging, was ik natuurlijk helemaal van de wereld. Gelukkig heb ik een hele lieve familie die me er doorheen heeft getrokken, op een hele fijne manier (lekker laten doen en zo). Maar met mijn familie heb ik sowieso erg geboft.
En voordat ik het doorhad ben ik een paar maanden later de liefde van mijn leven tegengekomen. Daar riep iedereen gelijk al “die relatie is voor altijd”. En dat is al ruim 35 jaar zo. Maar dat even terzijde (leuk he, zo’n brein wat alle kanten op schiet).
Dat negatieve over mezelf heb ik gelukkig wel een beetje los kunnen laten door alle (ook vele positieve) ervaringen in mijn leven. Toen iemand waar ik tegenop keek, tegen ‘mij’ zei dat die zo’n bewondering voor me had (dat was zo’n popie jopie type die overal een gevat antwoord op heeft en die zei nu tegen mij dat hij tegen mij opkeek) … Toen ging het knopje wel ‘een beetje’ om. Ik blijk schijnbaar ook te beschikking over de juiste antwoorden zonder een andere bron te moeten raadplegen. Blijkbaar kom ik toch wel heel zeker over.
(Dat vertrouwen van mijn collega’s krijg ik alleen maar meer en meer. Als er in een vergadering over iets wordt getwijfeld en ik geef dan een opmerking/antwoord dan is die twijfel eigenlijk gelijk weg. Als Hans het zegt, dan kan zal het wel kloppen).
Sindsdien ben ik er wel van overtuigd dat je mensen in hun kracht moet zetten.
Dat probeer ik in mijn dagelijks werk (ik ben docent wiskunde), niet alleen ten opzichte van mijn studenten, maar probeer ik ook terug te geven aan mijn collega’s.
Voor mijn autistische burn-out (ik zat lang naar mijn beeldscherm te staren en er kwam te weinig uit mijn vingers, terwijl ik het gevoel had dat ik heel hard aan het werk was, in mijn hoofd…) werkte ik naast mijn taak als docent ook deels op het examenbureau. Ongeveer 10 jaar ervoor was dat nog een fijne afwisseling naast alle drukte die je bij lesgeven krijgt vanuit een klas. Maar doordat alles steeds maar sneller, efficiënter, enz. moet gaan, kwamen die twee werelden steeds vaker met elkaar in conflict. Wat mijn A-brein dus niet meer aankon.
In overleg met mijn teamleider heb ik uiteindelijk gekozen om 1 van de 2 hoofdtaken af te stoten. Ik heb gekozen voor lesgeven (daar ben ik uiteindelijk mee begonnen en het Examenbureau werk was ook heel veel ‘niet leuk’ leeswerk. De politiek verzint elke keer weer wat nieuws, moeten binnen 4 jaar scoren want dan is hun politieke carrière waarschijnlijk alweer voorbij) en al die regeltjes in je hoofd hebben terwijl het constant onderhevig is aan verandering… dat ging het natuurlijk niet worden met mijn A-brein.
Maar nu de twist:
Vandaag ben ik toch weer gaan helpen bij het Examenbureau. Dat doe ik alweer een paar jaar. De laatste twee weken van het schooljaar is het op het Examenbureau een enorme piekdrukte; alle diploma’s moeten aangevraagd, gecontroleerd, verwerkt en uitgeprint worden. Dat doe ik allemaal niet meer.
Maar ik doe wel de laatste controle voordat ze naar de afdelingen gaan (in de laatste twee weken hebben wij minder contact met grote groepen studenten, eigenlijk alleen studenten met achterstanden/inhalen lopen nog rond op school, en omdat ik geen coachtaak heb, is er voor mij meer tijd om andere taken op te pakken en deze doe ik vrijwillig)
Met mijn autistische blik, oog voor detail, vallen mij dingen op die aan andere ogen zijn ontglipt. Denk aan een voet tekst die niet meekomt op de vervolgbladen, nummertjes (crebocode) die weggevallen zijn, dat soort werk.
Mijn collega’s zijn daar heel blij mee, dat die kleine details nog even weggewerkt kunnen worden voordat de diploma’s worden meegegeven.
Dat verhoogt de kwaliteit en geen ongemakkelijke momenten op de diploma-uitreikingen.
Mijn collega’s weten wat ik nodig heb: rust (om me op die taak te concentreren) en ruimte (de hyperfocus kan niet altijd aanstaan). En ze waarderen het ook op een juiste manier.
En dat bevalt ons prima. Van beide kanten!
Voor mij voornamelijk dat ik de verantwoordelijkheid (en uitvoering van het geheel) niet meer zo op mijn schouders voel drukken. Ik kan mijn sterke punten daar inzetten waar ze het beste tot zijn recht komen.
Teamwork waar ieder kan functioneren op zijn of haar sterke kanten, is zo slecht nog niet.
Dus loop de vinkjes nog maar even na die hierboven staan (enkele tip ik even aan).
Ik heb zo een manier gevonden om de lat voor mezelf dus lager te kunnen leggen. Ik kan stoppen met de taak, op momenten dat ik merk dat het even minder gaat (even wat anders doen, kunnen loslaten). Geen angst dat het niet goed genoeg is. Enzovoort enzovoort.
Beste Hans,
Dank je wel voor je aanvulling op dit blog. Zo kun je het altijd van meerdere kanten bekijken en blijf je in ontwikkeling. Blijf wel je grenzen bewaken om overprikkeling te voorkomen. Je hoofd (ook al wil die nog zo veel) heeft ook echt ontlaadtijd nodig om zich leeg te kunnen maken.
Vriendelijke groet,
Corrie
Bedankt Corrie voor weer een fijne reactie.
De ontlaadtijd krijg ik altijd van mijn lieve vrouw. In de weekenden plan ik nauwelijks sociale activiteiten. In de vakanties doe ik ook vrijwel niets, behalve puzzelen en muziek luisteren. Muziek (voor mij uit de jaren tachtig) blijkt voor mij wel een goede oplader te zijn. Ik krijg daar eigenlijk direct veel ‘spoon’ energie voor terug.
En op tv vind ik ook wel ontspanning in bepaalde series.
Van oudsher is Star Trek wel een favoriet.
Zijn er overigens meer mensen die heel veel van hun autisme terug herkennen in Star Trek?
“The needs of the many outweigh the needs of the few, or the one”. Misschien meer the mannelijke ‘Logic’ kant.
En dan bij Star Wars meer de vrouwelijke gevoelskant?
Laat ik dan maar afsluiten met: “May the Force be with you!”