Alexithymie bij autisme heeft alles te maken met de moeite bij de bewustwording en het omschrijven van je emoties.

Alexithymie bij autisme

Mensen met alexithymie hebben moeite met het identificeren, omschrijven en bewustzijn van hun emoties. Het is een persoonlijkheidstrek dat gekenmerkt wordt door problemen in het beschrijven en onderscheiden van gevoelens, een meer beperkte fantasiebeleving en een denkwijze dat voornamelijk gericht is op de buitenwereld en minder de innerlijke beleving. Mensen met autisme die alexithymie hebben, ervaren moeilijkheden met het verwoorden, begrijpen en omgaan met emoties en dat kan tot de nodige problemen leiden met mensen in hun (werk)omgeving.

Wat betekent alexithymie?

Alexithymie wordt aangeduid als een persoonlijkheidskenmerk en is vertaald uit het oud-Grieks: “geen woorden voor emoties”. Veel mensen met autisme ervaren moeilijkheden in hun gevoelswereld en het uiten van emoties.

Voorkomende kenmerken:

  • Niet goed kunnen aanvoelen en bepalen of je nu blij, boos of verdrietig bent
  • Snel in de war of overprikkeld raken door je eigen emoties
  • Pas veel later doorhebben welke emoties je hebt gevoeld en tijd nodig hebben om dit op een rijtje te krijgen
  • Wel heftige emoties voelen, maar niet kunnen omschrijven wat het precies is en de heftigheid ervan. Sneller geneigd om je hiervoor af te sluiten.
  • Het lastig kunnen uitdrukken van je emoties naar andere mensen om je heen
  • Meer moeite met het aanvoelen van signalen van pijn en soms de ernst van iets niet goed kunnen inschatten of hiermee over grenzen gaan.
  • Moeite om het onderscheid te maken tussen een gevoel dat je ervaart en de bijbehorende lichamelijke gewaarwording
  • Emoties kunnen worden gezien als fantasieën, dromen of als onbelangrijk, niet grijpbaar of onrealistisch
  • Problemen ondervinden bij de bewustwording, het kunnen inschatten en benoemen van gevoelens van anderen
  • Je soms meer apathisch en afgestompt kunnen voelen richting de buitenwereld

Sociale relaties en communicatieproblemen

Mensen met autisme ervaren meer dan neurotypische personen problemen in de communicatie en in sociale relaties met anderen. Moeilijkheden in de sociaal-emotionele wederkerigheid kan leiden naar het Cassandra-effect. Bij Alexithymie spreken we van een emotioneel-cognitieve staat waarbij iemand moeite heeft met het begrijpen en verwoorden van zijn of haar eigen emoties en die van anderen. Ook emoties in het gezicht, gezichtsuitdrukkingen, stemgebruik van anderen en het onderscheiden van emoties van lichamelijke sensaties. Helaas kunnen al deze struikelblokken tot communicatieproblemen met mensen om je heen leiden.

Lees ook lichaamssignalen negeren bij autisme en de gevolgen hiervan.

Wat is de oorzaak van alexithymie?

De oorzaak van alexithymie is niet volledig duidelijk. Een veel voorkomende theorie is dat het ontstaat als gevolg van een combinatie van biologische, psychologische en sociale factoren. Er wordt aangenomen dat het erfelijk is en genetisch overgedragen kan worden aan kinderen van een ouder met alexithymie. Een andere studie legt een verband bij jeugdtrauma’s of ander psychologisch letsel in de jeugd. Zeker als er sprake is geweest van een onveilige of onvoorspelbare omgeving waarin het niet veilig was om emoties te uiten. Ook de manier van opvoeding kan een rol spelen als een kind opgroeit in een ongevoelige of afwijzende omgeving. Tevens hecht men binnen bepaalde culturen minder waarde aan het uiten van emoties en dit kan leiden tot minder goede emotionele regulatie.

Autisme en Theory of Mind

De Theory of Mind is het vermogen om je in de ander te verplaatsen en om het gedrag van de ander te kunnen begrijpen, verklaren en voorspellen. We zien in de praktijk dit vermogen bij mensen met autisme soms ook minder goed is ontwikkeld is. Het kan dan meer lastig zijn om jezelf en anderen goed te begrijpen en welk gedrag je zou moeten vertonen in voorkomende situaties. Natuurlijk komt hier ook emotie en gevoel bij kijken en als je last van alexithymie hebt, herken je wellicht ook meerdere punten bij autisme en Theory of mind.

Emoties camoufleren en maskeren

Emoties camoufleren en maskeergedrag komt vaak voor bij mensen met autisme. Je wilt tenslotte niet dat anderen merken of weten wat je voelt, want stel dat je ze je afwijzen of je maar ‘raar’ vinden. Het grote gevaar schuilt hierin dat de kenmerken van alexithymie hierdoor versterkt kunnen worden, omdat je je emoties ‘verstopt’ en niet meer goed weet wat je zelf voelt.

Iemand met autisme kan zo gewend raken om gevoelens en emoties weg te stoppen, dat hij of zij zichzelf dan ook niet meer goed kan identificeren met zijn of haar eigen gevoelens.

Lees meer over camouflagegedrag bij autisme.

“Alexithymie en moeite om emoties te identificeren en te begrijpen”