Mensen met autisme hebben een grote behoefte aan structuur en overzicht. Hoe hou je controle op je taken en activiteiten?

Autisme en behoefte aan structuur

Als je veel behoefte aan structuur nodig hebt, is het efficiënt om dit dagelijks zo goed mogelijk te bewaken. Ieder persoon met autisme heeft een verhoogde behoefte aan structuur. Dingen goed op orde hebben geeft je het nodige overzicht en innerlijke rust. Als je problemen ondervindt in het creëren van meer overzicht en structuur, kan er een stappenplan voor maken. Duidelijkheid en voorspelbaarheid in je taken, dag- of weekritme geven je het nodige overzicht.

Waarom structuur aanbrengen bij autisme zo belangrijk is

Hieronder zie je de behoefte piramide van Maslow. In de onderste laag zitten je eerste levensbehoeften. Deze behoeften moeten zijn vervuld voordat je het volgend niveau kan bereiken. De tweede laag is de behoefte een veiligheid en zekerheid. Alle onvoorspelbare gebeurtenissen en onduidelijke communicatie kunnen je hier angst en overprikkeling bezorgen. Door meer duidelijkheid en voorspelbaarheid te hebben, krijg je een meer zeker en veilig gevoel. Hierna volgt het sociaal contact met anderen. De een heeft hier meer behoefte aan dan de ander. In de vierde laag komt de behoefte aan erkenning en waardering van jezelf en van anderen. De hoogste behoefte is die van zelfverwezenlijking. Worden en zijn wie je bent en wie je wilt zijn.

Vanuit deze theorie kan je wel stellen dat het heel belangrijk is om er voor te zorgen dat aan de onderste twee lagen zo goed mogelijk wordt voldaan.

Autisme en behoefte aan structuur

Structuur bij autisme geeft duidelijkheid en voorspelbaarheid

Structuur aanbrengen is een middel om inzicht en overzicht te creëren, zodat je je kunt richten op dat wat je echt belangrijk vindt. Hoe duidelijker jij alles op een rijtje hebt, hoe minder je heftig reageert op veranderingen en voel je je vaak ook veiliger. Structuur is een vorm van preventie en vergt zeker het nodige denkwerk en tijd, maar levert je uiteindelijk meer rust op. Bedenken wat je wanneer en hoe wilt doen, levert je ook tijdwinst op. Je hoeft dan niet telkens meer bedenken hoe je het gaat doen, maar kun je het gelijk uitvoeren.

Door duidelijkheid en voorspelbaarheid:

  • Ervaar je minder stress
  • Voel je je veiliger
  • Kun je beter omgaan met veranderingen
  • Je ervaart minder snel angst en paniek
  • Leer je flexibeler te zijn waar het nodig is

Leer structuur in de praktijk toepassen

Om te voorkomen dat je leven te veel aan toevalligheden en onverwachte gebeurtenissen bevat, is het handig om dingen zo voorspelbaar mogelijk te maken. Dit doe je door structuur aan te brengen in je taken, dag- of weekritmes. Probeer hierbij zoveel mogelijk gebruik te maken van je sterke kanten van autisme: beeldenken, associatief vermogen, behoefte aan regels, feiten en getallen. Om meer voorspelbaarheid te krijgen, zorg je dat je vooraf een goed beeld hebt van wat er gebeurt, wanneer en hoe hoeveel tijd iets kost. Dit bevordert de samenhang en geeft je meer zicht op oorzaken en gevolgen. Als je angst toeneemt, komt dat vaak omdat iets niet duidelijk voor je is.

Lees ook autisme en omgaan met stress.

Vijf vragen om structuur aan te brengen in je activiteiten

Probeer bij onduidelijkheid dingen duidelijk te krijgen met de volgende vijf vragen:

  • 1

    WAT is mijn taak?
    Wat moet ik precies doen? Maak hierbij gebruik van een to-do list, agenda en weekplanners.

  • 2

    WANEER moet ik het doen?
    Geef een (vaste) tijd aan dingen, want met de woorden straks en later kan je waarschijnlijk niets. Zorg dat je precies weet wanneer je iets gaat of moet doen.

  • 3

    WAAR vindt het plaats?
    Weet waar je moet zijn voor een bepaalde activiteit, hetzij op je werk of in privésituaties, anders geeft dit alleen maar innerlijke onrust.

  • 4

    WIE zijn hier nog meer bij betrokken?
    Natuurlijk wil je graag weten met wie je te maken hebt, wie je iets kan vragen of welke personen betrokken zijn bij bepaalde activiteiten.

  • 5

    HOE moet ik het uitvoeren?
    Zorg dat je weet wat er van je verwacht of gevraagd wordt en bij onzekerheid of twijfel vraag je iemand bij wie je je vertrouwt voelt, zodat deze je verder op weg kan helpen. Doe je dit niet, neemt je innerlijke stress en twijfel alleen maar toe.

Natuurlijk kan je dit allemaal zelf opzoeken en uitpuzzelen, maar je kan, waar nodig, ook hulp vragen. Door de antwoorden van de vragen bij elkaar te zoeken, ontstaat er samenhang. Je kunt onduidelijkheid, verwachtingen en miscommunicatie verhelderen door bewust deze vijf vragen te stellen in een gesprek. Je kunt de vijf vragen altijd en overal gebruiken. Op je werk, in sociale situaties, thuis, met vrienden en waar je het nodig hebt.

Waar wil je meer structuur aanbrengen?

Je kan voor jezelf bekijken op welke aspecten in je leven je meer structuur wilt aanbrengen. Denk aan een georganiseerd huis, je huishouden, afspraken, financiële zaken, je werkplek, je ochtend- en avondroutines, sport en vrije tijd etc. Het hangt natuurlijk ook af van je eigen behoefte aan structuur. Waar de ene persoon met autisme soms makkelijk mee om kan gaan, ervaart een ander op bepaalde gebieden juist heel veel stress. Het hangt van meerdere factoren af waar jij moeite mee hebt. Moet je veel alleen doen of kan je dingen samen doen, kan jij met je vragen bij anderen terecht of voel je je niet altijd veilig. Probeer altijd voor jezelf die structuur aan te brengen waar jij het nodig hebt. Durf hierin duidelijke keuzes te maken en laat je niet ondermijnen, ook al vinden anderen je zo ‘gestructureerd’. Nou en?

Zorg ervoor dat je overprikkeling bij autisme zoveel mogelijk probeert te vermijden.

Structuur aanbrengen op je werk

Zorg dat je voordat je aan je werkdag begint weet hoe je agenda er uitziet. Probeer hier altijd vaste momenten voor in te plannen, zodat je weet wat er die dag en week staat te gebeuren. Welke vaste afspraken heb je? Welke taken of activiteiten zijn (nog) niet duidelijk en wanneer weet je dat het duidelijk is? Onaangekondigde gebeurtenissen en adhoc situaties roepen veel stress op.

Je kan helaas niet voorkomen dat er nooit iets onvoorspelbaars gebeurd. Je kan wel ‘adhoc scenario’s bij voorbaat bedenken: wat ga je doen als iets wel doorgaat en wat ga je doen als het niet doorgaat. Bedenk alvast enkele alternatieven, zodat je weet wat je gaat doen in voorkomende situaties. Probeer op je werk zo veel mogelijk je eigen ‘handleiding’ te bedenken wat je nodig hebt in diverse voorkomende situaties. Communiceer dit ook zo veel mogelijk, zodat je collega’s hier rekening mee kunnen houden.

Lees ook beter omgaan met autisme op je werk.

“Met de juiste structuur hou je overzicht en duidelijkheid”